نیما پرتوی کارشناس ارشد روابط کار

به گزارش کارگر ۲۴؛ طبق آخرین بخشنامه حق سنوات ، ماده ۲۴ قانون کار در سال۹۲، اصطلاح حق سنوات یا پاداش پایان کار مبلغی است که در پایان هر سال یا پایان هر قرارداد، از طرف کارفرما به کارگران مشمول قانون کار پرداخت می‌گردد.

حق سنوات کارگران در شرایط مختلف چگونه است؟

حالت اول: 

کارگر به علت ترک کار، استعفا، بازنشستگی، اخراج موجه و یا پایان قرارداد کار، کارفرما با وی تسویه حساب بابت سنوات انجام می دهد که در این صورت برای هر سال اشتغال ۳۰ روز به کارگر تعلق می‌گیرد.

حالت دوم:

کارگران شاغل در کارهای سخت و زیان‌آور هستند که می توانند با ۲۰ سال سابقه متوالی و ۲۵ سال سابقه متناوب بازنشسته شوند که در این صورت برای هر سال سابقه یک حقوق آخر اشتغال خود، حق سنوات دریافت خواهند کرد که به ترتیب سنوات ۲۰ سال و ۲۵ سال اشتغال خود را دریافت می کنند.

حالت سوم: 

اگر خاتمه قرارداد کار بنا به تشخیص کمیسیون پزشکی در نتیجه کاهش توانایی های جسمی و فکری ناشی از کار کارگر باشد کارفرما مکلف است در این صورت برای هر سال اشتغال سنوات ۶۰ روزه (معادل دو ماه آخرین حقوق) به کارگر پرداخت نماید.

حالت چهارم:

اگر اخراج کارگر از سوی کارفرما صورت گیرد و در مراجع حل اختلاف ادارات کار این اخراج غیر موجه تلقی شود در صورت انصراف کارگر از رای قطعی صادر شده مبنی بر بازگشت به کار در زمان یک هفته ای پس از ابلاغ رای در هیات تشخیص انصراف خود را اعلام و درخواست سنوات نماید. در این صورت به کارگر حق سنوات ۴۵ روزه تعلق می گیرد.

حالت پنجم:

اگر اخراج کارگر از سوی کارفرما پس از توقیف و یا تعلیق کار باشد (در حالت توقیف در نهایت منجر به محکومیت قضایی کارگر نگردد و قرار منع تعقیب صادر گردد) و کارگر پس از رفع حالت تعلیق و توقیف در فرصت یک ماهه دادخواست جدید خود را مبنی بر بازگشت به کار ثبت نماید، اگر کارفرما بتواند اثبات نماید که نپذیرفتن کارگر به علت دلایلی موجه بوده است در این صورت به کارگر حق سنوات ۴۵ روزه تعلق می گیرد.

حالت ششم:

اگر در کارگاهی کارفرما سنوات پایان کار کارگران خود را بیش از میزان قانونی پرداخت می کند و این موضوع به عرف و رویه کارگاه تبدیل شده است کارفرما نمی تواند در آینده به کارگران کمتر از آن میزان پرداخت کند یا اینکه توافق دیگری صورت گرفته باشد.

مهم: با توجه به رای دیوان عدالت اداری این موضوع ابطال شده و کارفرما تکلیفی بابت پرداخت بیشتر از مقدار قانونی حق سنوات بر طبق عرف کارگاه را ندارد.

تفاوت حق سنوات و پایه سنوات چیست؟

پایه سنوات به صورت ماهانه یا در آخر سال به کارمندان تعلق می‌یابد. این پرداختی، نوعی مزایای جانبی تلقی می‌شود. قبل از سال ۹۲، فقط کارمندان رسمی شرکت‌ها مشمول دریافت پایه سنوات بودند؛ ولی در سال ۹۲، طبق مصوبه جدید وزارت کار، تمام کارفرماهای شرکت‌ها، سازمان‎ها و کارگاه‌ها موظف به پرداخت پایه سنوات به تمام کارمندان چه رسمی و چه غیررسمی شدند. به پایه سنوات پرداختی که در پایان ماه دریافت می‌کنند، حق سنوات ماهانه می‌گویند. پرداخت سنوات معمولا در پایان سال یا پایان قرارداد انجام می‌گیرد.

نکته مهم پرداخت پایه سنوات، اجرای طرح طبقه بندی مشاغل در آن کارگاه یا سازمان است. امکان اجرایی کردن طرح طبقه‌بندی مشاغل در سازمان‌های دارای بیش از ۵۰ نفر وجود دارد. اگر کارگاهی این شرایط را برای اجرایی کردن پرداخت پایه سنوات نداشته باشد، می‌تواند به اصل یک سال شاغل بودن فرد در آن سازمان جهت شمولیت پایه سنوات تکیه نماید.

حق سنوات نوعی پاداش و مزایا تلقی می‌شود که در پایان سال به کارمندان و کارگران به اندازه پایه حقوق اصلی‌شان تعلق می‌یابد. در پرداخت حق سنوات تفاوتی بین کارگران با قرارداد رسمی و غیررسمی وجود ندارد.

حق سنوات به همه شاغلان رسمی، غیررسمی، پاره وقت و تمام وقت تعلق دارد

با توجه به تعریف یاد شده متوجه خواهیم شد که پیش‌شرط تعلق این پاداش به شخص، دریافت پایه سنوات به هر کارمند و کارگر به محض شروع به کار مستحق دریافت پایه سنوات به صورت ماهانه یا سالانه خواهد بود؛ در حالی که کسانی میزان سنوات دریافت خواهند کرد که حداقل یک سال حق سنوات را از کارفرما دریافت کرده باشند یا حداقل یک سال سابقه کاری در شرکت مدنظر داشته باشند.

آیا به کار کمتر از یک سال، سنوات تعلق می‌گیرد؟

در متن قانون مربوط به حقوق سنوات که در بالا اشاره کردیم، به میزان کار حداقل به مدت یک سال یا بیشتر اشاره شده است. ولی نگران نباشید! کارفرمایان باید به کارگران یا افراد شاغل دارای مدت قرارداد کمتر از یک سال، سنوات خدمت به نسبت میزان کارکردشان تعلق می‌‌گیرد.

حق سنوات کارگران غیررسمی چیست؟

تفاوتی در دریافت حقوق سنوات بین کارگران رسمی و غیررسمی وجود ندارد. حتی کارگرانی که با شرکت‌های پیمانکاری کار می‌کنند، باید سنوات دریافت کنند. پیمانکار ملزم به پرداخت حقوق سنوات به چنین کارگرانی است.

کارگران ساعتی و نیمه وقت نیز با توجه به میزان کار خود، سنوات دریافت می‌کنند؛ البته معیار نحوه محاسبه حق سنوات آن‌ها، میانگین حقوق دریافتی در آخرین ۹۰ روز همکاری است.

حق سنوات به چه کسانی تعلق نمی‌گیرد؟

حقوق سنوات به همه کارگران رسمی و غیررسمی، پاره وقت ، تمام وقت، قراردادی یا … پرداخت می‌شود. تنها استثنای موجود در پرداخت حق سنوات، دانشجویان یا دانش آوزانی هستند که در فصل تابستان به کاری اشتغال یافته‌اند. متاسفانه به این گروه از افراد، هیچ حق سنواتی تعلق نخواهد گرفت.

آیا حق سنوات مشمول مالیات می‌گردد؟

در بررسی قانون‌های وزارت کار باید بگوییم، که مالیات جزو کسورات حقوق است. اگر میزان سنوات در آخر قرارداد پرداخت شود و فرد شاغل با آن شرکت طرف قرارداد همکاری، تسویه حساب کند، مالیاتی به حقوق سنوات او تعلق نخواهد گرفت. اما اگر او این پاداش را دریافت کند و هم چنان در شرکت مشغول به کار باشد، مالیات حقوق سنوات از مبلغ پرداختی به او کسر خواهد شد.

اگر کارفرما حقوق سنوات را پرداخت نکند، تخلف کرده است؟

حق سنوات از حقوق اجباری فرد شاغل در سازمان است. اگر کارفرمایی در پرداخت این حق کوتاهی کند یا در قرارداد بین خود و کارگر (کارمند)، کارگر را ازاین حق محروم نماید، عملی غیرقانونی انجام داده است. در این شرایط، کارگر می‌تواند به وزارت کار شکایت کند.

نکام مهم:

در ادامه چند نکته مهم که بیشترین سوالات کاربران هم است، نوشته‌ایم:

میزان حق سنوات برای هر کسی و بر اساس میزان مدت کار و حقوق دریافتی متفاوت خواهد بود. با توجه به فرمول باید حساب کنید.

به تمامی افراد تمام وقت حق سنوات تعلق خواهد گرفت. در صورت پرداخت نکردن، به اداره کار مراجعه و شکایت خود را ثبت کنید.

اگر در خصوص پرداخت شدن حق سنوات شک دارید، بهتر است که در ابتدا فیش حقوقی خود را دریافت و آن را بررسی کنید.

پرداخت حق سنوات به مجرد یا متاهل بودن و همچنین به جنسیت فرد بستگی ندارد.

حق سنوات به نرخ همان روز محاسبه خواهد شد.

پرداخت سنوات به اینکه شرکت بزرگ یا کوچک است و همچنین اینکه چند نفر کارمند دارد، ارتباطی ندارد.

پرداخت سنوات از طرف شرکت می‌تواند به صورت ماهیانه یا در انتهای قرارداد باشد.