نجات دز= نجات خوزستان(پارت۲)

دکتر احسانی متین فعال و متخصص حوضه آب نوشت:

سد دز، با بیش از ۶۰ سال قدمت، نقش مهمی در تأمین آب، برق‌آبی و کشاورزی خوزستان دارد، اما با دو مشکل اصلی مواجه است:
۱. رسوب‌گذاری شدید که ظرفیت مخزن را کاهش داده (حدود ۶۵۰ میلیون مترمکعب رسوب انباشته شده).
۲. ناتوانی در کنترل کامل رواناب در سال‌های پرآب، که منجر به رهاسازی اضطراری آب می‌شود.

سد بختیاری (در بالادست سد دز) پیشنهاد می شود؛
سازه‌ای بزرگ و مدرن با ظرفیت مخزن حدود ۴.۸ میلیارد مترمکعب و نیروگاهی با ظرفیت ۱۵۰۰ مگاوات.
نقش مهمی در جلوگیری از ورود رسوبات به سد دز دارد و به این ترتیب عمر سد دز را افزایش می‌دهد.
با تنظیم رواناب دو سد، بهره‌وری از منابع آب در حوضه از ۴۰٪ به بیش از ۸۰٪ افزایش می‌یابد.
مزایا و اثرات ساخت سد بختیاری:
افزایش ظرفیت ذخیره آب به بیش از ۸ میلیارد مترمکعب.
کاهش خسارات سیلابی و جلوگیری از فشار روی سد دز.
بهبود تأمین آب کشاورزی و شرب در منطقه.
افزایش تولید برق‌آبی و بهره‌وری نیروگاه‌ها.

خلاصه فنی مطلب:
سد دز:
ظرفیت اولیه مخزن: ۳.۳ میلیارد مترمکعب (۱.۱ میلیارد مترمکعب حجم مرده)
رسوب انباشته: حدود ۶۵۰ میلیون مترمکعب، با نرخ سالانه ۱۴ میلیون مترمکعب
ظرفیت مفید فعلی: کاهش به ۲–۲.۲ میلیارد مترمکعب
مشکل اصلی: کاهش ظرفیت ذخیره و نیاز به رهاسازی اضطراری در سال‌های پرآب
سد بختیاری (پیشنهادی):
محل: رودخانه بختیاری، استان لرستان
ارتفاع: حدود ۳۱۵ متر (بلندترین سد دو قوسی جهان)
ظرفیت مخزن: ۴.۸ میلیارد مترمکعب
نیروگاه: ۱۵۰۰ مگاوات، تولید سالانه حدود ۳ میلیارد کیلووات ساعت
کنترل بیش از ۷۰٪ رسوبات ورودی به سد دز
افزایش عمر مفید سد دز و تثبیت ظرفیت مفید آن
اثرات مدیریت رواناب:
دو سد امکان تنظیم چندساله رواناب را فراهم می‌کنند
افزایش بهره‌برداری از رواناب حوضه از ۴۰٪ به بیش از ۸۰٪
مجموع ظرفیت ذخیره آب دو سد: بیش از ۸ میلیارد مترمکعب
کاهش خطر سیلاب و کاهش فشار بر سد دز
بهبود تأمین آب کشاورزی و شرب
افزایش تولید برق‌آبی پایدار در هر دو نیروگاه

نتیجه‌گیری:
ساخت سد بختیاری یک ضرورت استراتژیک برای احیای ظرفیت سد دز، مدیریت بهتر منابع آب و افزایش امنیت آبی و انرژی کشور است.