لیست مشاغل ممنوعه برای کارگر نوجوان

در قوانین و مقررات کار چه در سطح جهانی و مقررات سازمانی بین المللی کار (ILO) و چه در سطح کشور به کار کودک و نوجوان توجه ویژه ای شده است.

کارگر ۲۴ به نقل از کارتابان؛ حفظ سلامتی این قشر از جامعه اهمیت زیادی داشته بنابراین سازمان بین المللی کار محدودیت هایی برای کار نوجوان و کودک ایجاد کرده است.

کشور ما عضو ILO بوده و به کنوانسیون ممنوعیت‌ و اقدام فوری برای محو بدترین اشکال کار کودک و توصیه‌نامه مکمل آن پیوسته و آیین نامه لیست کارهای ممنوعه برای کارگر نوجوان در راستای این اقدام تصویب شده است.

هر کشوری به این کنواسیون پیوسته باشد مکلف است مقررات داخلی خود را برای رعایت آن تصویب و اجرا کند. آیین نامه لیست کارهای ممنوعه برای کارگر نوجوان و سایر مقررات در این زمینه تصویب و لازم الاجرا شده است.

در ماده ۷۹ قانون کار افراد زیر ۱۵ سال تمام کودک و به افراد بین ۱۵ و ۱۸ سال نوجوان تعریف شده اند. در این ماده به کارگیری کودکان به هر شکل و در هر شغل و به صورت مطلق ممنوع شده است.

در مواد ۸۰ تا ۸۴ قانون کار شرایط استخدام، حین اشتغال و مشاغل ممنوعه برای کارگران نوجوان مشخص شده است. طبق این مواد قانونی کارفرما مکلف است کارگر نوجوان را در بدو استخدام به آزمایش های پزشکلی ارجاع داده، کاری متناسب با توانایی های جسمانی و روانی به وی ارجاع داده و ساعت کار وی را نیم ساعت کمتر از کارگران عادی تنظیم نماید.

کارهای ممنوعه برای کارگران نوجوان در مواد ۸۳ و ۸۴ به این صورت تعیین شده است:

ارجاع کار اضافی، انجام کار در شب، کارهای سخت و زیان آور، ارجاع کار خطرناک، حمل بار با دست بیش از حد مجاز و کارهایی که به علت ماهیت آن و یا شرایط شغلی باری سلامتی یا اخلاق وی زیان آور است.

در متن مواد بالا از جزئیات و عناوین مشاغل ممنوعه سخنی به میان نیامده و این موضوع باعث اختلاف نظر بین کارشناسان در شناخت مشاغل ممنوعه برای نوجوانان می شد. لیست مشاغل ممنوعه تصوب شده در قسمت بعدی ارائه شده است.

لیست مشاغل ممنوعه برای کارگر نوجوان

همانطور که در قسمت قبلی گفته شد در مواد ۸۰ تا ۸۴ قانون کار ممنوعیت های مربوط به کار نوجوانان به صورت کلی بیان شده و مصادیق مشاغل و کارهایی ممنوعه مشخص نشده است. آیین نامه لیست کارهای ممنوعه برای کارگر نوجوان در سال ۱۳۸۳ با پیشنهاد وزیر کار و در راستان کنوانسیون ممنوعیت محو کار کودک تصویب شد. در این آیین نامه لیست ۳۶ شغل که ارجاع آن به کارگران نوجوان ممنوع است مشخص شده است.

لیست کارهای ممنوعه برای نوجوانان در متن آیین نامه لیست کارهای ممنوعه برای کارگر نوجوان آورده شده است.

متن آیین نامه لیست کارهای ممنوعه برای کارگر نوجوان

شماره‌: ۶۶۵۰ت ۲۶۷۹۹ ه – تاریخ: ۱۳۸۳/۰۳/۰۹
وزارت صنایع و معادن – وزارت جهاد کشاورزی – وزارت کار و امور اجتماعی – وزارت بهداشت‌، درمان و آموزش پزشکی – سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۸۳.۲.۲۷ بنا به پیشنهاد شماره‌۲۸۴۸۳ مورخ ۱۳۸۱.۴.۱۵ وزارت کار وامور اجتماعی و به استناد تبصره‌های (۱) و (۲) ماده واحده قانون تصویب کنوانسیون ممنوعیت و اقدام فوری برای‌ محو بدترین اشکال کار کودک و توصیه‌نامه مکمل آن – مصوب ۱۳۸۰ – تصویب نمود:

آیین‌نامه اجرایی تبصره‌های (۱) و (۲) ماده واحده قانون تصویب کنوانسیون ممنوعیت‌ و اقدام فوری برای محو بدترین اشکال کار کودک و توصیه‌نامه مکمل آن

ماده ۱‌ـ‌ فهرست کارهای مضر برای افراد کمتر از هیجده سال به شرح زیر است:

۱‌ ـ‌ کار در معادن اعم از تحت ‌الارضی یا سطح ‌الارضی و کار در تونل‌ها و راهرو‌ها یا میله‌های معدن
۲ ‌ـ‌ کار در مخازن سربسته.
۳ ‌ـ‌ کار در کارگاههای دباغی، سالامبورسازی و رو‌ده پاک ‌کنی.
۴ ‌ـ‌ کار در گنداب ‌رو‌ها، جمع‌آو‌ری، حمل و دفن زباله شهری.
۵‌ ـ‌ سمپاشی باغات و اشجار و مزارع و ضدعفونی اماکن و طویله‌ها و آشیانه‌های مرغداری.
۶ ‌ـ‌ غواصی.
۷ ‌ـ‌ کار در ارتفاع بیش از ۵ متر از سطح زمین بر رو‌ی دکلها، اتاقکهای متحرک، داربستها و اسکلتها.
۸ ‌ـ‌ کار در محیطهای با سر و صدای بالا (بیش از حد مجاز).
۹ ‌ـ‌ کار بر رو‌ی خطوط و پستهای انتقال برق با فشار ۶۳ کیلو و‌لت و بالاتر.
۱۰ ‌ـ‌ مشاغل شن‌پاشی، پخت آسفالت دستی، قیرپاشی و مالچ‌پاشی.
۱۱ ‌ـ‌ کار با و‌سایل دارای ارتعاش بالا بیش از حد مجاز.
۱۲ ‌ـ‌ حفر قنوات و چاهها و فاضلابها و تونلهای زیر زمینی.
۱۳ ‌ـ‌ کارهایی که استمرار آنها موجبات ابتلا به بیماریهای حاصل از اشعه را فراهم می‌آو‌رد نظیر کار با مواد رادیو اکتیو و در معرض پرتوهای یونساز.
۱۴ ‌ـ‌ کارهای ساختمانی.
۱۵ ‌ـ‌ رانندگی و کار با و‌سایل نقلیه سبک و سنگین و نیز ماشینهای راهسازی و کشاو‌رزی.
۱۶ ‌ـ‌ ریخته‌گری فلزات، شیشه‌گری، حمل و جابجایی مواد مذاب از کوره‌های مشغول به کار و کار در مجاو‌ر کوره‌های پخت چینی و سفال.
۱۷ ‌ـ‌ کار در باراندازها، نیرو‌گاهها، پالایشگاهها، پترو‌شیمیها و سایر و‌احدهای نفت و گاز.
۱۸ ‌ـ‌ کار در کارگاههای قالیبافی، نمدمالی، زیلوبافی، ریسندگی و بافندگی.
۱۹ ‌ـ‌ کار در کارخانجات تولید محصولات آزبست و کارخانه‌های تولید سیمان و محصولات سیمانی.
۲۰ ‌ـ‌ کار در جنگل، جنگلبانی، قطع و حمل اشجار.
۲۱ ‌ـ‌ کار در دامداریهای صنعتی و کشتارگاهها.
۲۲ ‌ـ‌ کار با مواد قابل اشتعال و انفجار.
۲۳ ـ کار درکارخانه‌های آسفالت سازی، سنگ شکنها، سنگبریها، کارهای راهسازی.
۲۴‌ـ‌ متصدی کلرزنی و تصفیه مخازن آب.
۲۵ ‌ـ‌ کار در غسالخانه و دفن مرده‌ها.
۲۶ ‌ـ‌ ملوانی و کار در موتورخانه کشتی یا کشتی سازی.
۲۷‌ ـ‌ کار در صنایع آبکاری.
۲۸ ‌ـ‌ کار با دستگاههای خطرناک نظیر ماشین‌آلات درو‌دگری یا پرسهای تزریقی، ضربه‌ای، هیدرو‌لیکی و نظایر آن.
۲۹ ‌ـ‌ کار در کوره‌ پزخانه‌ها (آجرپزی).
۳۰ ‌ـ‌ کار با مواد پشم شیشه و تولید محصولات مربوط و جابه جایی و انبار کردن آنها.
۳۱ ‌ـ‌ عایق کاری، نصب و تولید ایزو‌گام و قیرگونی کردن بامها و طبقات.
۳۲ ‌ـ‌ آهنگری، جوشکاری، سنگ زنی و رنگ‌آمیزی.
۳۳ ‌ـ‌ او‌راق کاری و برشکاری فلزات و سنگهای ساختمانی.
۳۴ ‌ـ‌ کار در بیمارستانها و مراکز درمانی و رو‌ان درمانی، سرای سالمندان و رادیولوژیها و آزمایشگاهها.
۳۵ ‌ـ‌ کار در نانواییها.
۳۶ ‌ـ‌ کار در کارگاهها و کارخانجاتی که به نحوی مواد شیمیایی و سموم را تولید، بسته ‌بندی، فرموله یا انبار می‌کنند.

تبصره ـ چنانچه کارهای موضوع بندهای (۱۸) و (۲۰) این ماده به منظور کمک به و‌الدین، در حدو‌د توان کودک و در کارگاههای سنتی و خانوادگی انجام شود از شمول این ماده مستثنی است.

ماده ۲ ‌ـ‌ کسانی که کودکان را به کارهای موضوع ماده (۱) این آیین‌نامه بگمارند، مشمول مجازاتهای مندرج در ماده (۱۷۲) قانون کار ـ مصوب ۱۳۶۹ ـ مجمع تشخیص مصلحت نظام هستند و و‌زارت کار و امور اجتماعی موظف است پس از ثبوت جرم در محاکم صالح، متخلف یا متخلفان را به تناسب موضوع مورد تخلف به و‌زارتخانه‌های صنایع و معادن، جهاد کشاو‌رزی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و مجمع امور صنفی با توجه به مقررات نظام صنفی و سایر مراجع صدو‌ر پرو‌انه بهره‌برداری و کسب معرفی نماید و مراجع یاد شده موظف به لغو پرو‌انه متخلف یا متخلفان با رعایت مراتب زیر می‌باشند:

۱‌ـ‌ برای بار او‌ل به مدت سه ماه
۲‌ـ‌ برای بار دو‌م به مدت شش ماه
۳‌ـ‌ در صورت تکرار به مدت یک سال

دانلود PDF آیین نامه لیست کارهای ممنوعه برای کارگر نوجوان

جرائم و مجازات های به کارگیری کارگر نوجوان در کارهای ممنوعه

در ماه آیین نامه لیست کارهای ممنوعه برای کارگر نوجوان مجازات های متخلفان از این آیین نامه به صورت لغو پروانه کار به مدت سه ماه الی یک سال تعیین شده است.

در مواد ۱۷۵ و ۱۷۶ از فصل یازدهم قانون کار مجازات های به کارگیری کارگر نوجوان در کارهای ممنوعه و یا عدم رعایت شرایط کار آنان مشخص شده است.

متن ماده ۱۷۵ قانون کار:

متخلفان از هر یک از موارد مذکور در مواد ۷۸ (‌قسمت اول) – ۸۰ – ۸۱ – ۸۲ و ۹۲ – برای هر مورد تخلف حسب مورد علاوه بر رفع‌ تخلف یا تادیه حقوق کارگر و یا هر دو در مهلتی که دادگاه با کسب نظر نماینده وزارت کار و امور اجتماعی تعیین خواهد کرد، به ازای هر کارگر به ترتیب‌ ذیل محکوم خواهند شد:

۱ – برای تا ۱۰ نفر، ۳۰ تا ۱۰۰ برابر حداقل مزد روزانه یک کارگر

۲ – برای تا ۱۰۰ نفر نسبت به مازاد ۱۰ نفر، ۱۰ تا ۳۰ برابر حداقل مزد روزانه یک کارگر

۳ – برای بالاتر از ۱۰۰ نفر نسبت به مازاد ۱۰۰ نفر، ۵ تا ۱۰ برابر حداقل مزد روزانه یک کارگر.

‌در صورت تکرار تخلف، متخلفان مذکور به ۱.۱ تا ۱.۵ برابر حداکثر جرائم نقدی فوق و یا به حبس از ۹۱ روز تا ۱۲۰ روز محکوم خواهند شد.

قانون کار مصوب ۱۳۶۹
متن ماده ۱۷۶ قانون کار:

متخلفان از هر یک از موارد مذکور در مواد ۵۲ – ۶۱ – ۷۵ – ۷۷ – ۷۹ – ۸۳ – ۸۴ و ۹۱ برای هر مورد تخلف حسب مورد علاوه بر رفع تخلف یا تادیه حقوق کارگر یا هر دو در مهلتی که دادگاه با کسب نظر نماینده وزارت کار و امور اجتماعی تعیین خواهد کرد، به ازای هر کارگر به‌ ترتیب ذیل محکوم خواهند شد:

۱ – برای تا ۱۰ نفر، ۲۰۰ تا ۵۰۰ برابر حداقل مزد روزانه یک کارگر

۲ – برای تا ۱۰۰ نفر نسبت به مازاد ۱۰ نفر، ۲۰ تا ۵۰ برابر حداقل مزد روزانه یک کارگر

۳ – برای تا بالاتر از ۱۰۰ نفر نسبت به مازاد ۱۰۰ نفر، ۱۰ تا ۲۰ برابر حداقل مزد روزانه یک کارگر.
‌در صورت تکرار تخلف، متخلفان مذکور به حبس از ۹۱ روز تا ۱۸۰ روز محکوم خواهند شد.

قانون کار مصوب ۱۳۶۹