چه کسی صدای هزاران زن کارگر خوزستانی را می‌شنود؟

قاسم آل کثیر در اعتماد نوشت: در دل خاک خوزستان، سرزمین نفت و نخل، زنان دلیر و پرتلاش در کنار مردان، بار سنگین کشاورزی را بر دوش می‌کشند. این در حالی است که آمارها نشان می‌دهند خوزستان بیش از ۳۵ هزار زن سرپرست خانوار دارد که بخش چشمگیری از آنها روی زمین‌های کشاورزی کار می‌کنند، زنانی که در برابر تندبادهای زندگی، قامت خم نکرده‌اند. البته منابع غیررسمی خبر از بالاتر بودنِ این آمار را می‌دهند.

شهرستان دزفول به تنهایی بیش از پنج هزار زنِ کارگر در بخش کشاورزی دارد، زنانی که نه تنها برای خود، بلکه برای خانواده‌های‌شان، معیشتی پایدار فراهم می‌کنند. با وجود جمعیت نزدیک به ۵ میلیون نفر و صنایع بزرگ و پتروشیمی‌های گسترده، خوزستان پس از بلوچستان، رتبه دوم بیکاری جوانان را داراست. این وضعیت، بسیاری از زنان را به سوی مزارع و زمین‌های کشاورزی کشانده است؛ زنانی که هر روز با مشکلات و خطرات فراوانی مواجه می‌شوند.

حوادثی که در مسیر این زنانِ کارگر پیش می‌آید، بارها به قیمت جان‌شان تمام شده است، زنانی که بدون هیچ گونه بیمه تامین اجتماعی به کار مشغولند و در برابر حوادث ناگوار، پشتیبانی ندارند. این داستان، حکایت زنانی است که با وجود تمام مشکلات، همچنان با عزمی راسخ و امید به آینده، به کار و تلاش ادامه می‌دهند. زنانی که نشان می‌دهند اراده و پایداری می‌تواند بر هر دشواری غلبه کند و بذر امید را در دل‌های خسته بنشاند.

شهرستان شوش نیز با تراکم بالای زنان کارگر در روستاهایی همچون خویس، بیت ارحیمه، بنادر و … یکی از بیشترین جمعیت زنان فعال در بخش کشاورزی را دارد. در اینجا، از دختران نوجوان تا پیرزن‌های هفتاد‌ساله، برای کسب روزانه تنها ۲۰۰ هزار تومان، در دسته‌های کارگری به فعالیت مشغولند. این تلاش‌ها در حالی صورت می‌گیرد که در سال‌های اخیر هرساله شاهد واژگون شدن خودروهای نیسان حامل این زنان کارگر به سمت زمین‌های کشاورزی هستیم که این حادثه تلفات جانی زیادی پی در پی به دنبال داشته است ازجمله پارسال که ۱۰ زن از شهرستان شوشتر را در مسیر کار به کام مرگ برد و اخیرا نیز شش زن دیگر در دزفول بر اثر حادثه‌ای مشابه راهی بیمارستان شدند.

کارشناسان بیمه تامین اجتماعی می‌گویند که بیمه کشاورزان را با هزینه کم دارند ولی طبق قانون، زنان نمی‌توانند به عنوان کارگر، بیمه شوند. این در حالی است که مردان کارگر کشاورزی می‌توانند بیمه شوند.

زنان کشاورز همپای مردان کار می‌کنند ولی حقوق‌شان ۶۰‌درصد مردان است. در واقع تاوان هزینه‌های تولید در بخش کشاورزی را زنان کارگر می‌دهند. نداشتن هیچ‌گونه بیمه و امنیت و مدرک شغلی از مشکلات زنان کارگر کشاورزی است. همچنین نداشتن سرویس ایاب و ذهاب در شأن بانوان و پاسخگو نبودن کارفرما و مالکان کشاورزان نسبت به اتفاقات و حوادث محل کار از دیگر مشکلات زنان کارگر کشاورزی هستند.

تغییر یا بهتر بگویم وخیم شدن شرایط اقتصادی و اجتماعی باعث شده که زنان علاوه بر خانه‌داری به سوی زمین‌های کشاورزی بروند تا بلکه بخشی از مایحتاج حیات‌شان را تامین کنند‌. زنانی که یا خودشان بیمار هستند یا همسران‌شان یا فرزندان‌شان.

بر اساس آمار اعلامی موسسه‌های مالی سازمان پژوهشی تامین اجتماعی، زنان ۸۰ درصد شاغلان بدون بیمه در سال ۱۳۹۶ را به خود اختصاص داده بودند. آماری چشمگیر که نشان از بی‌توجهی محض به این طیفِ شاغل را می‌دهد. در نهایت، باید اذعان کرد که زنان کارگر بخش کشاورزی، ستون‌های نادیده و قدرنشناخته اقتصاد روستایی ایران هستند.

تلاش‌های بی‌وقفه و تحمل مشکلات فراوان از جمله نبود بیمه، آزارهای مختلف و حقوق ناعادلانه، تنها بخشی از چالش‌های روزمره آنان است. این زنان برای تامین معیشت خود و خانواده‌های‌شان، حاضرند جان خود را به خطر بیندازند و در ازای دستمزدی ناچیز، سخت‌ترین کارها را در گرمای غیرقابل تحمل انجام دهند. ضروری است که به این واقعیت تلخ توجه شود و با اتخاذ سیاست‌های حمایتی و حقوقی مناسب، گامی موثر در راستای بهبود شرایط زندگی و کاری این قشر زحمتکش برداشته شود. تنها با ارج نهادن به حقوق و کرامت این زنان است که می‌توانیم به سوی جامعه‌ای عادلانه‌تر و انسانی‌تر حرکت کنیم.