نوبت کاری و شیفت کاری در قانون کار و مزایای آن

فلسفه ایجاد بحث نوبت کاری و شیفت کاری و فوق العاده نوبت کاری در قانون کار، انواع مختلف نوبت کاری و شیفت کاری، ساعات کاری صبح و عصر و شب، درصدهای فوق العاده نوبت کاری و شیفت کاری، مبنای محاسبه فوق العاده نوبت کاری و ...

به گزارش کارتابان؛ انجام کارها در کارگاه ها باتوجه به ماهیت آن ها در شرایط و ساعات مختلف شبانه روز انجام می گیرد. کارگران به تبع انجام کار در ساعات مختلف شبانه روز متحمل فشارهای متفاوتی می شوند. برای جبران فشارهای وارده به کارگران ناشی از این موضوع روش های مختلفی برای پرداخت مزد و یا فوق العاده های بیشتر از کار معمولی در نظر گرفته شده است. مانند مشاغل آتش نشانی، کارخانجات تولیدی، پرستاران، نگهبانی و حراست فیزیکی.

یکی از شرایط رایج کار در کارگاه ها نوبت کاری و شیفت کاری است. نوبت کاری در ماده ۵۵ قانون کار پیش بینی شده است.

برابر با ماده ۵۵ قانون کار اگر ساعات کار کارگری طوری باشد که در طول یک ماه چرخش داشته باشد به صورتی که نوبت های کار وی در صبح یا عصر یا شب واقع شده باشد به این نوع کار نوبت کاری و شیفت کاری گفته می شود.

انواع مختلف نوبت کاری و شیفت کاری

در ماده ۵۶ قانون کار چهار نوع نوبت کاری و شیفت کاری تعریف شده است

۱-نوبت کاری صبح و عصر

۲-نوبت کاری صبح و عصر و شب

۳-نوبت کاری صبح و شب

۴-نوبت کاری عصر و شب

ساعات کاری صبح و عصر و شب

به چه ساعاتی از روز در قانون کار صبح کار و به چه ساعاتی عصر کار و به چه ساعاتی شب کار گفته می شود؟

به صورت صریح در ماده ۵۳ قانون کار به ساعات کاری که بین ساعت ۲۲ (۱۰ شب) لغایت ساعت ۶ صبح روز بعد واقع شود ساعات شب کاری گفته می شود. مدت زمان شب کاری بین ساعت ۲۲ لغایت ۶ صبح روز بعد ۸ ساعت است.

بنابراین منطقی است که ۲۴ به ۳ تقسیم شود و با استنباط از ماده ۵۳ قانون کار بازه ساعات کار صبح و عصر و شب مشخص شود.

جدول ساعات کار نوبت کاری و شیفت کاری

۱-ساعات کار صبح از ساعت ۶ صبح لغایت ساعت ۱۴

۲-ساعات کار عصر از ساعت ۱۴ لغایت ساعت ۲۲

۳-ساعات کار شب از ساعت ۲۲ لغایت ساعت ۶ صبح روز بعد

مزایای نوبت کاری و یا فوق العاده نوبت کاری به مبالغی مازاد بر مزد و حقوق عادی کارگران گفته می شود که کارگران برای کار در شرایط نوبت کاری از کارفرما باید دریافت نمایند.

از آنجا که سختی انجام کار در صبح و عصر و شب یکسان نیست و کارگری که به صورت نوبت کار صبح و عصر کار می کند و یا کارگری که به صورت صبح و عصر و شب کار می کند و یا ساعات کار وی صبح و شب و یا عصر و شب است از لحاظ ساعات کار شبانه و عصر متفاوت است بنابراین برای رعایت انصاف و عدالت لازم است فوق العاده نوبت کاری های مختلف باهم متفاوت باشد.

درصدهای فوق العاده نوبت کاری

ماده ۵۶ قانون کار فوق العاده های نوبت کاری متناظر با انواع نوبت کاری را به صورت زیر تعریف کرده است :

صبح و عصر ۱۰ درصد
صبح و عصر و شب ۱۵ درصر
صبح و شب ۲۲.۵ درصد
عصر و شب ۲۲.۵ درصد

مبنای محاسبه فوق العاده نوبت کاری

در متن ماده ۵۶ قانون کار به صراحت بیان شده است که نوبت کاری به کاری گفته می شود که در طول ماه گردش داشته باشد لذا برای کارهای کمتر از یک ماه نمی توان از عبارت نوبت کاری استفاده کرد. از مفهوم این ماده نیز واضح است که مبنای محاسبه فوق العاده نوبت کاری حقوق ثابت (موضوع ماده ۳۶ قانون کار) ماهیانه کارگران خواهد بود.

۳ سوال رایج و مهم فوق العاده نوبت کاری در قانون کار

۱-آیا به کارگران نوبت کار که نوبت کاری آنها در شب واقع می شود فوق العاده شب کاری نیز تعلق می گیرد؟

طبق ماده ۵۸ قانون کار فوق العاده شب کاری فقط به کارگران غیر نوبت کار تعلق می گیرد بنابراین کارگران نوبت کاری که در شب مشغول به کار باشند مستحق دریافت فوق العاده شب کاری نیستند.

۲-آیا به کارگران نوبت کار که نوبت کاری آنها در جمعه واقع می شود فوق العاده جمعه کاری نیز تعلق می گیرد؟

بله به کارگران نوبت کار که ساعات کار موظفی آن ها در ایام جمعه واقع می شود علاوه بر فوق العاده نوبت کاری به میزان مشخص شده در قسمت قبلی فوق العاده جمعه کاری به میزان ۴۰ درصد نیز باید پرداخت شود.

۳-آیا به کارگران نوبت کار فوق العاده اضافه کاری تعلق می گیرد؟

اگر ساعات کارکرد ماهیانه کارگران نوبت کار از ساعات کار موظفی ماهیانه قانون کار بیشتر باشد باید برابر با ماده ۵۹ قانون کار به آنان فوق العاده اضافه کاری پرداخت شود.

مثال هایی از انواع مختلف نوبت کاری

نوبت کاری شکل های ساده و پیچیده ای دارد و در هر کارگاه ممکن است با کارگاه دیگر متفاوت باشد لذا نمی توان همه انواع نوبت کاری را پیش بینی کرد. در مثال های زیر انواع ساده از نوبت کاری ها برای آشنایی و بحث گردش در طول یک ماه آورده شده است.