مرخصی زایمان/ شرایط و مدارک دریافت مرخصی زایمان (+پرسش و پاسخ)

یکی از بحث‌های داغ در حوزه آموزش حقوق و دستمزد، مرخصی می‌باشد. به دنیا آمدن فرزند، یکی از شیرین‌ترین لحظاتی است که هر مادری تجربه می‌کند. مادران شاغل هم از این قاعده مستثنی نیستند. با این حال مادران شاغل ممکن است آگاهی لازم در خصوص شرایط و قوانین مرخصی زایمان را نداشته باشند.

به گزارش محاسبان؛ آگاهی از قوانین وش شرایط این مرخصی برای همه زنان شاغل از اهمیت بالایی برخوردار است. مرخصی زایمان هم یکی از انواع مرخصی‌ قانونی است که مادران شاغل می‌توانند از آن استفاده کنند. مرخصی زایمان راه حلی برای ایجاد آرامش روانی برای مادران است که با استفاده از این مرخصی، زنان شاغل می‌توانند بدون داشتن نگرانی‌های معمول مرتبط با شغل خود، از تولد کودک‌شان لذت ببرند

بررسی قانون مرخصی زایمان
مرخصی انواع مختلفی دارد که یکی از آنها برای بانوان در نظر گرفته شده است. بارداری و زایمان زمان زیادی از بانوان گرفته و جایگاه شغلی آنها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. به همین دلیل مرخصی زایمان وضع شده است تا بانوان با خیال راحت‌تری به وضعیت نوزادشان بپردازند. این قانون به خانم‌های باردار اطمینان می‌دهد که بعد از زایمان هم شغل خود را از دست نخواهند داد. نکته مهم قانون مرخصی زایمان، پرداخت حقوق و مزایا شاغل است.

در کشور ما هم برای این نوع مرخصی قانون خاصی وجود دارد و در راستای اهمیت به افزایش جمعیت کشور در سال ۱۳۹۲ وضع شده است. در واقع این نوع مرخصی، یکی از مزایایی است که دولت برای مادران شاغل در نظر می‌گیرد. به طور کلی زنان شاغلی که پیش از زایمان، حداقل ۶۰ روز سابقه پرداخت بیمه داشته باشند، می‌توانند از این مرخصی استفاده کنند.

نکته مهم

مدت مرخصی زایمان جزو سوابق کاری فرد محسوب می‌شود و همچنین در این دوره حقوق و مزایای فرد تمام و کمال باید پرداخت شود.

موارد عنوان شده مرخصی زایمان در قانون کار

ماده ۶۷ قانون مرخصی زایمان تامین اجتماعی

زنان شاغل که طی مدت یک سال قبل از زایمان خود حداقل ۶۰ روز حق بیمه پرداخت کرده باشند، به شرط عدم اشتغال به کار می توانند کمک هزینه بارداری دریافت نمایند.

ماده ۶۸ قانون قانون مرخصی زایمان تامین اجتماعی

درصورتی که زن بیمه شده یک سال قبل از زایمان حداقل ۶۰ روز حق بیمه پرداخت نموده باشد، می تواند از کمک هزینه ها، معاینه و معالجه های قبل حین و بعد از زایمان برخوردار شود.

ماده ۷۶ قانون کار

اگر پزشک تامین اجتماعی تشخیص دهد که نوع کار برای کارگر باردار خطرناک می باشد، کارفرما موظف می باشد که تا پایان دوره بارداری کارگر، بدون کسر حقوق کار سبک تری را برای کارگر درنظر بگیرد. و البته حقوق او را همانند سابق و بدون کسرکردن، بپردازد.

ماده ۲۲ آیین نامه مرخصی استعلاجی

زنانی که درحال استفاده از مرخصی بدون حقوق هستند، نمی توانند از مرخصی زایمان تامین اجتماعی استفاده نمایند.

مدت زمان مرخصی زایمان چقدر است؟

در گذشته میزان مرخصی زایمان برای زنان شاغل ۶ ماه در نظر گرفته شده بود و زنان بعد از این مدت باید مشغول به کار می‌شدند. اما از سال ۱۳۹۲ و در راستای سیاست تشویق فرزندآوری و رشد جمعیت، میزان مرخصی زایمان زنان شاغل هم افزایش پیدا کرد.

در حال حاضر مدت زمان این مرخصی برای بانوان شاغل، ۹ ماه است. به این ترتیب تمام ارگان‌ها موظف هستند که با زنان باردار همکاری کنند و با ۹ ماه مرخصی زایمان زنان شاغل موافت کرده و حقوق و مزایای آن‌ها را در این مدت پرداخت کنند.

نکته مهم

مدت زمان زایمان برای زایمان ۱ قلو و ۲ قلو ۹ ماه در نظر گرفته شده است. در صورتی که زایمان بیش ار ۲ قلو باشد، مدت مرخصی هم بیشتر از یک سال خواهد بود.

مدارک لازم مرخصی زایمان

این نوع مرخصی هم نیاز به مدارک خاصی دارد. در صورتی که مدارک مربوطه ارائه نشوند، خبری هم از پرداخت حقوق و مزایا نخواهد بود. این مدارک عبارتند از:

ارائه درخواست مرخصی زایمان به صورت کتبی
کپی و اصل شناسنامه مادر
کپی و اصل شناسنامه نوزاد
گواهی ولادت نوزاد
دفترچه درمانی
تائیدیه از پزشکان مورد اعتماد
خلاصه پرونده ترخیص بیمارستان

منظور از مرخصی استعلاجی قبل از زایمان چیست؟
ممکن است مادر قبل از زایمان و بنا به مشکلاتی که وجود دارد، نیاز به استراحت داشته باشد، البته در صورتی که پزشک این موضوع را تشخیص بدهد. در این صورت مادر می‌تواند از مرخصی استعلاجی قبل از مرخصی زایمان استفاده کند.

مرخصی استعلاجی قبل از زایمان، تاثیری روی مرخصی زایمان و زمان آن ندارد. زنان شاغل می‌توانند از هر دو مرخصی استفاده کنند؛ بدون این که تاثیری روی یکدیگر داشته باشند. البته مرخصی استعلاجی در این وضعیت هم شرایط خاص خود را دارد. اگر مرخصی استعلاجی بیشتر از ۱۵ روز نباشد، فقط تایید پزشک کافیست. اگر بیشتر از ۱۵ روز تا ۶۰ روز نیاز به استراحت وجود داشته باشد، باید تائیدیه پزشک مورد اعتماد سازمان تامین اجتماعی ارائه شود. برای استعلاجی بیشتر از ۶۰ روز قبل از مرخصی زایمان هم باید تائیدیه شورای پزشکی تامین اجتماعی اخذ شود.

بررسی شرایط اخذ مرخصی زایمان
زنان شاغل برای گرفتن این نوع مرخصی، باید شرایط خاصی داشته باشند. اولین و مهم‌ترین شرط در خصوص تعلق گرفتن این مرخصی به زنان شاغل، داشتن حداقل ۶۰ روز سابقه پرداخت بیمه است. در غیر این صورت امکان استفاده از مرخصی زایمان برای زنان باردار شاغل غیرممکن خواهد بود.

یکی دیگر از شرایط مهم اخذ این مرخصی، عدم‌اشتغال فرد در دوران مرخصی به شغل دیگر است. در واقع زنان باردار شاغل، باید در دوره مرخصی زایمان از کودک مراقبت کنند. همچنین در صورتی که فرد قبل از زایمان از کار استعفا داده باشد، نمی‌تواند از این مرخصی استفاده کند.

نکته مهم

اگر نوع کار فرد توسط پزشک سازمان تامین اجتماعی خطرناک تشخیص داده شود، کارفرما موظف است تا پایان دوره بارداری، فرد را در پست دیگری مشغول به فعالیت کند. البته در این حالت هم باید حقوق و مزایای وی را پرداخت کند.

چه زمانی برای مرخصی زایمان اقدام کنیم؟
به طور کلی مرخصی زایمان از زمان تولد نوزاد آغاز می‌شود و قبل از آن کاربردی ندارد. البته اگر برخی از بانوان باردار در روزهای پایانی بارداری دچار مشکل شوند، می‌توانند از مرخصی استعلاجی استفاده کنند. زنان باردار می‌توانند حتی ۳ ماه قبل از تولد فرزند با دریافت گواهی تائید پزشکی از مرخصی استعلاجی استفاده کنند. بعد از تولد نوزاد هم باید مدارک مورد نیاز مرخصی زایمان به سازمان تایمن اجتماعی ارائه شود.

زمان پرداخت کمک هزینه بارداری
اگر مادران باردار شرایط لازم برای دریافت کمک هزینه بارداری یا غرامت مرخصی زایمان را داشته باشند،‌ می‌توانند در طول مدت استراحت پزشکی خود این مبلغ را دریافت کنند. و کمک هزینه بارداری، به جای حقوق و دستمزد در دوران مرخصی هر ماه به کارگر خانم پرداخت می‌شود.

کمک هزینه بارداری زنان خانه‌دار
غرامت دســتمزد ایام بارداری یا همان مرخصی زایمان، فقط در بیمه اجباری وجود دارد. یعنی بیمه‌های اختیاری بیمه تامین اجتماعی مثل بیمه زنان خانه‌دار، مرخصی زایمان ندارند.برای دریافت کامل هزینه زایمان استفاده از پوشش زایمان در بیمه تکمیلی را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

نحوه محاسبه کمک هزینه بارداری

کمک هزینه بارداری را چگونه محاسبه می‌کنند؟
مطابق ماده ۵۹ تامین اجتماعی، تمام زنان شاغل که دارای حداقل یک سال سابقه پرداخت بیمه باشند، می توانند در طول مرخصی بارداری خود، مبلغ ۲.۳ از حقوق را به عنوان کمک هزینه زایمان تامین اجتماعی دریافت خواهند نمود.

مبلغ کمک هزینه بارداری برابر با دو سوم آخرین حقوق متقاضی با درنظر گرفتن روز های استراحت بدون کسر سه روز اول می باشد. برای محاسبه آخرین حقوق نیز تمام مبالغ مشمول کسر بیمه فرد که در آخرین ۹۰ روز قبل از استراحت خود نموده است، باهم جمع شده و عدد بدست آمده بر تعداد روز های کارکرد بیمه درطول این مدت تقسیم خواهد شد.

مبلغ قابل پرداخت = مدت زمان استراحت * ۳/۲ * متوسط دستمزد روزانه در ۹۰ روز قبل از استراحت

۲۱۲,۳۳۱,۳۶۰ = ۱۸۰ * ۳/۲ * ۱,۷۶۹,۴۲۸

عیدی و حق سنوات مرخصی زایمان
مطابق ماده ۷۴ قانون کار، افرادی که در طول سال از مرخصی استعلاجی استفاده نمایند، عیدی خود را به صورت کامل دریافت خواهند نمود. حال اگر به جز ایام مرخصی زایمان، به مدت کمتر از یک سال در شرکت مورد نظر مشغول به کار باشند، با توجه به روز های کارکرد متقاضی، مبلغ عیدی او محاسبه می شود.حق سنوات فرد هم باید با توجه به روزهای کارکرد او محاسبه شودو توسط کارفرما پرداخت شود.

بررسی وضعیت بازگشت به کار بعد از اتمام دوره مرخصی زایمان
بیشتر خانم‌های شاغل بعد از بارداری، نگران از دست دادن جایگاه شغلی خود هستند. شاید گمان می‌کنند بعد از زایمان و استفاده از مرخصی، احتمال اخراج آنها افزایش پیدا می‌کند، اما باید بدانید که قانون برای رفع این دغدغه راهکاری در نظر گرفته است. طبق قانون قرارداد کار در مرخصی زایمان به حالت تعلیق درمی‌آید. به این ترتیب وقتی دوره مرخصی به اتمام می‌رسد، سازمان موظف است که فرد را به جایگاه شغلی قبلی برگرداند.

بیشتر سازمان‌ها و مجموعه‌های اقتصادی از این قانون پیروی می‌کنند. به همین دلیل مشکلی بابت اجرای این قانون وجود ندارد. با این حال اگر سازمانی اقدام به اخراج کارمند خود در دوره مرخصی زایمان کند یا از پذیرش مجدد او سر باز بزند، فرد می‌تواند مراتب شکایت خود را با ارائه مدارک به سازمان کار اعلام کند.

نکته مهم

هیچ کارفرمایی حق ندارد نیروی کار خود را که از مرخصی زایمان استفاده می‌کند تا ۲ سال بعد از زایمان اخراج کند. درنتیجه دوره مرخصی زایمان جزء ایام تعلیق از کار حساب می‌شود، یعنی بعد از مرخصی کارمندهای زن می‌توانند به سرکار خودشان برگردند.

منظور از مرخصی دوران شیردهی چیست؟
نوعی دیگر از مرخصی است که تاثیری روی مرخصی زایمان ندارد. بر اساس ماده ۷۸ قانون کار ایران، مادران شیرده می‌توانند از مرخصی دوران شیردهی استفاده کنند. نحوه استفاده از این نوع مرخصی، بعد از هر ۳ ساعت کار در نظر گرفته می‌شود. به این صورت که مادران شیرده می‌توانند بعد از هر ۳ ساعت کار، ۳۰ دقیقه مرخصی گرفته و به فرزند خود شیر بدهند.

این مرخصی تا پایان دو سالگی کودک ادامه دارد و ساعات مرخصی باید جزو ساعات کار محاسبه شوند. به این ترتیب مادران شیرده، زمان بیشتری می‌توانند نزدیک فرزند خود باشند.

مرخصی زایمان در خصوص آقایان!
شاید جالب باشد بدانید که مرخصی زایمان مخصوص خانم‌های شاغل نیست و همسران آنها نیز می‌توانند از این نوع مرخصی استفاده کنند. مردان شاغل هم می‌توانند در صورت استفاده همسرشان از این مرخصی بهره ببرند.

مدت زمان مرخصی زایمان برای آقایان در گذشته تا ۱۴ روز بود، اما از سال ۱۳۹۶ و پس از تصویب ماده ۱۰۳، مدت زمان این مرخصی به ۳ روز تقلیل پیدا کرد. به این ترتیب هم آقا و هم خانم می‌توانند از این مرخصی استفاده کنند.

ممکن است در مورد شرایط و قوانین مرخصی زایمان یا انواع مرخصی‌های دیگر سوالات و ابهاماتی داشته باشید. اگر از این قوانین اطلاعی نداشته باشید، احتمالا با مشکل مواجه می‌شوید. به همین دلیل بهتر است با متخصصان این حوزه مشورت کرده و سوالات خود را با آنها در میان بگذارید.

موسسه حسابداری محاسبان، یکی از معتبرترین مراکز مشاوره در زمینه‌های حسابداری، قانون کار، انواع مرخصی، قوانین مالیات و … است. با مشاوران و کارشناسان حقوقی محاسبان تماس بگیرید و سوالات خود را با آنها در میان بگذارید. این موسسه با جذب بهترین و زبده‌ترین کارشناسان حقوقی، آماده ارائه خدمات مشاوره به شما عزیزان است. برای کسب اطلاعات بیشتر به صفحه مشاوره بیمه و کار سر بزنید.

کلام پایانی
مرخصی زایمان یکی از مزایایی است که قانون برای بانوان شاغل در نظر گرفته است. برای استفاده از این مرخصی، فرد حداقل باید ۶۰ روز سابقه پرداخت بیمه داشته باشد. همچنین کارفرما موظف است که جایگاه شغلی فرد را بعد از اتمام دوره مرخصی زایمان به او برگرداند. پرداخت حقوق، مزایا و سنوات فرد در دوره این مرخصی هم باید توسط سازمان بیمه تامین اجتماعی انجام شود. همچنین توجه داشته باشید که فرد می‌تواند از مرخصی استعلاجی قبل از زایمان هم استفاده کند. مرخصی برای زایمان از بدو تولد نوزاد آغاز می‌شود و تا ۹ ماه ادامه دارد.

آیا تعداد دفعات استفاده از مرخصی استعلاجی زایمان محدودیت دارد؟
خیر تعداد فرزند برای درخواست مرخصی زایمان محدودیتی ندارد.

آیا کارگر باردار خانم میتواند در دوران بارداری و زایمان از بیمه بیکاری استفاده کند؟
طبق قانون، مرخصی زایمان بخشی از سابقه کار بانوان شاغل است و در سنوات خدمتی و سابقه بیمه تامین اجتماعی آن‌ها منظور می‌شود. همچنین در مدت مرخصی می‌توانند دفترچه تامین اجتماعی خود را تمدید کرده و از خدماتش استفاده کنند، اما حق استفاده از بیمه بیکاری در مدت مرخصی زایمان برای کارگر محفوظ نیست و به مرخصی زایمان، عیدی و پاداش هم تعلق می‌گیرد.

مرخصی زایمان چندماه است؟
درحال حاضر مرخصی زایمان ۹ ماه می باشد.

کارفرما چطور مرخصی زایمان کارمند را در لیست بیمه رد می نماید؟
در طول ایام مرخصی زایمان، کارفرما نام فرد را با کارکرد ماه صفر و کارکرد مرخصی استعلاجی ۳۰ در لیست بیمه رد می‌نماید. و ترک کار زده نشود. در قسمت توضیحات هم حتما باید قید شود که علت کارکرد صفر، مرخصی زایمان بوده است.

آیا امکان دریافت مرخصی زایمان به صورت ۹ ماه متوالی قبل از دوره زایمان وجود دارد؟
خیر، حداقل ۳ ماه از مرخصی زایمان باید پس از زایمان دریافت شود.

چند سال سابقه بیمه برای مرخصی زایمان لازم است؟
برای دریافت مرخصی زایمان تنها کافی است که مادران ۶۰ روز یا معادل ۲ ماه در ۳۶۵ روز قبل از اعلام بارداری، سابقه بیمه داشته باشند.