به گزارش کارگر ۲۴ به نقل از تسنیم؛ بارها پیش آمده است که کارگران در آغاز یک همکاری برای مدتی به عنوان قرارداد آزمایشی یا موقت مشغول به کار می شوند،بسیاری از کارفرمایان در این دوره نه بیمه ای برای کارگر لحاظ می کنند و نه قرارداد کاری. سوال اینجاست که آیا در قانون کار عنوان قرارداد کار آزمایشی پیش بینی شده است یا خیر؟

ماده ۱۱ قانون کار پیش‌بینی کرده که در قرارداد کار طرفین می توانند با توافق یکدیگر مدتی را به نام دوره آزمایشی کار تعیین کنند. در خلال این دوره هر یک از طرفین حق دارد بدون اخطار قبلی و بی آن که الزام به پرداخت خسارت داشته باشد ، رابطه کار را قطع نماید .

در صورتی که قطع رابطه کار از طرف کارفرما باشد وی ملزم به پرداخت حقوق تمام دوره آزمایشی خواهد بود و چنانچه کارگر رابطه کار را قطع نمایند کارگر فقط مستحق دریافت حقوق مدت انجام کار خواهد بود .

 دوره آزمایشی، مقطعی از قرارداد با تعهد کمتر

در واقع در قانون کار پیش بینی قرارداد کار آزمایشی نشده است و آنچه در ماده یازده این قانون آمده در ارتباط با اختیار طرفین (کارگر و کارفرما) برای تعیین دوره ای در ابتدای قرارداد بنام دوره آزمایشی کار است . به عبارت دیگر در صورت توافق کارگر و کارفرما بر پیش بینی دوره آزمایشی، دوره مزبور مقطعی از یک قرارداد کار خواهد بود نه قراردادی منفک از قرارداد کار و تبصره ماده یاد شده که می گوید مدت دوره آزمایشی باید در قرارداد کار مشخص شود تأییدی بر این نظریه است .

ضمناً با توجه به امکان قطع رابطه کار در خلال دوره آزمایشی و عدم امکان فسخ از سوی هیچ یک از طرفین در قراردادهای با مدت موقت و یا انجام کار معین، پیش بینی دوره آزمایشی در اینگونه قراردادها که مستلزم پیش بینی حق فسخ برای طرفین است در قراردادهای مزبور پذیرفته نشده است.

قرارداد موقت و آزمایشی یکی نیستند

اما ممکن است برخی تصور کنند قرارداد آزمایشی همان قرارداد موقت است که درست نیست. قرارداد موقت، قراردادی است که محدود به مدت زمانی مشخص می‌شود. در قرارداد موقت، زمان آغاز و پایان قرارداد در همان ابتدا مشخص است. این نوع قرارداد معمولا برای انواع کارهایی است که قرار نیست به صورت مستمر انجام شود.

اما قرارداد آزمایشی به طور کلی با قرارداد موقت متفاوت است. در قرارداد آزمایشی، کارفرما و کارگر توافق می‌کنند که مدتی را برای بررسی شرایط کار در حین انجام آن مشخص کنند. این نوع قرارداد معمولا از سوی کارفرما پیشنهاد می‌شود و علت آن هم بررسی توانایی‌های کارگر برای انجام وظایف محوله و اطمینان از صحت عملکرد او است.

بنابراین، کارفرما می‌تواند در ابتدا تنها یک قرارداد آزمایشی را به کارگر پیشنهاد دهد، یا این که در قرارداد کار، مدتی را به عنوان مدت آزمایشی قرارداد تعیین کند. در هر صورت، شرایط هردو از نظر قانونی یکسان است و شاید تنها اختلاف آن، آسایش فکری بیشتر برای کارگر توانمند در نوع دوم (بخشی از قرارداد کار) باشد.

 تعیین مدت قرارداد آزمایشی محدود است

تعیین مدت قرارداد آزمایشی در اختیار کارفرما نیست؛ در قانون کار حداکثر مدت قرارداد آزمایشی (یا مدت آزمایشی تعیین شده در قرارداد کار) برای کارگر ساده یک ماه تعیین شده است. همچنین، در موارد تخصصی که نیاز به کارگر با مهارت خاصی وجود دارد، کارفرما در نهایت می‌تواند قراردادی سه ماهه را برای ارزیابی کارگر منعقد کند.

بدیهی است که کارفرما نمی‌تواند مدتی بیش از سه ماه را به عنوان قرارداد آزمایشی تعیین کند یا پس از پایان این مدت، آن را با همین شرایط تمدید نماید. بنابراین، کارگری که بیش از سه ماه در کارگاهی مشغول به کار باشد، از شرایط آزمایشی خارج شده است.

شرط بیمه بودن کارگر در زمان استخدام و فعالیت، شرطی بدیهی است. بنابراین، کارگر در مدت آزمایشی قرارداد نیز باید از سوی کارفرمای خود بیمه شده باشد و کارفرما نمی‌تواند با استدلال این که قرارداد آزمایشی است، از بیمه کردن کارگر شانه خالی کند. بیمه نشدن کارگر توسط کارفرما در چنین حالتی تخطی از قانون کار محسوب می‌شود و در زمان شکایت کارگر از کارفرما، باعث جریمه کارفرما و شاید حتی بروز مشکلاتی برای ادامه فعالیت کارگاه شود.

 قرارداد آزمایشی و سنوات و عیدی

در صورتی که شرایط به گونه‌ای پیش رود که مدت آزمایشی قرارداد منجر به عقد قرارداد دائم (یا موقت) نشود، کارگر از مزایای سنوات و عیدی بی‌بهره خواهد بود. این شرایط قانون کار به این دلیل وضع شده که کارآفرینان در زمان استخدام کارگران دغدغه کمتری داشته باشند. همین اتفاق می‌تواند باعث شود که سخت‌گیری‌های استخدامی کمتر شود و حتی جوانانی که سابقه کار بالایی ندارند نیز امیدوار باشند تا با نمایش توانایی‌های خود به کارفرما، با قرارداد دائم استخدام شوند.

چرا کارفرمایان تمایل به تنظیم قرارداد کار آزمایشی یا سه ماهه دارند؟

قرارداد کار آزمایش (سه ماهه) یا قرارداد ۸۹ روزه نوعی از قراردادکار است که تفاوتهایی با قرارداد موقت دارد. در قرارداد کار موقت هیچ کدام از طرفین حق ندارند قرارداد را فسخ کنند، اما در قراردادکار آزمایشی هرکدام از طرفین می توانند قرارداد را فسخ کنند وجود قانون عدم فسخ در قرارداد موقت برای کارفرما وهمچنین کارگر می تواند باعث به وجود آمدن مشکلات زیادی شود، برای همین کارگران و کارفرمایان ترجیح می دهند از قراردادکار آزمایش استفاده کنند.

ممکن است کارگری در یک سازمان و یا شرکت استخدام شود اما پس از گذشت مدتی کوتاهی متوجه شود که با سازمان مورد نظر از نظر اخلاقی،مهارتی و… مطابقت ندارد و یا اینکه که کارفرما متوجه شود فرد مورد نظر توانایی لازم برای انجام کار مورد نظر را ندارد در این صورت هرکدام از طرفین می توانند به صورت یک طرفه و بدون ایجاد مشکل قرارداد را فسخ کنند.

در واقع می توان گفت قرارداد کار سه ماهه یا قرارداد کار آزمایشی راه حلی است برای کارفرمایان و فرصتی برای ارزیابی کارگران را فراهم می‌کند. معمولا مدت سه ماهه مدت مناسبی برای ارزیابی عملکرد یک فرد در سازمان است.

بعد از گذشت سه ماه اگر شرایط مساعد بود قرارداد با مدت بیشتر یا همان مدت تمدید می‌شود و اگر شرایط مطابق خواسته کارفرما نبود با اتمام مدت قرارداد، همکاری به اتمام می رسد.

ویژگی های قراردادکار آزمایشی سه ماهه

قرار داد سه ماهه با یک ساله تفاوت هایی دارند که ما در ادامه به ویژگی های قرارداد سه ماه یا آزمایشی می پردازیم.

دوره آزمایشی سه ماهه فقط برای کارگران ماهر و متخصص است.

در این قرارداد هرکدام از طرفین می توانند بدون اخطار قبلی، رابطه کاری را قطع کنند.

اگر در قراردادکار آزمایشی کارفرما رابطه کاری را قطع کند و قرارداد را فسخ کند باید تمام حقوق کارگر در طول مدت سه ماهه قرارداد را بپردازد.

درصورتی که کارگر قرارداد را فسخ کند و رابطه کاری را قطع کند فقط به اندازه مدتی که کارکرده می تواند حقوق دریافت کند.

نکات مهم هنگام تنظیم قراردادکار سه ماهه یا آزمایشی

مشخصات طرفین در قرارداد کار زیر سه ماهه

مشخصات کارفرما:

نام و نام خانوادگی

نام پدر

شماره ملی

آدرس

تلفن

مشخصات کارگر و کارمند در قرارداد شامل:

نام و نام خانوادگی

نام پدر

شماره ملی

آدرس

تلفن

تاریخ تولد

مجرد یا متاهل بودن

نوع مدرک تحصیلی

وضعیت نظام وظیفه

تعداد فرزند

۲- مدت قرارداد باید در قراردادکار زیر سه ماه مشخص شود.

هدف از تنظیم قرار داد کار آزمایشی یا سه ماهه استخدام افراد برای انجام کاری به صورت موقت است،در این قرارداد کار باید تاریخ شروع و پایان قرارداد به صورت کامل ذکر شود.

 تعیین موضوع کار به صورت دقیق در قراردادکار آزمایشی

هر کارگری برای انجام کاری مشخص استخدام می شود پس باید هنگام تنظیم قرارداد کار آزمایشی به صورت کامل و دقیق مشخص شود که موضوع کار چیست؟ وجود ابهام بی حد و اندازه در مورد موضوع کار، باعث می‌شود که قانون گذار ، چنین قراردادی را باطل بداند.

۳- محل انجام کار را با آدرس دقیق

در قرار دادکار آزمایشی محل انجام کار و آدرس آن باید به صورت دقیق مشخص شود.

۴- دستمزد ، حقوق و دیگر مبالغ باید به صورت کامل

باید براساس قانون دستمزد و مزایای کارگر را به صوت دقیق در قرارداد ذکر کنید و از پراختن حقوق و مزایا کمتر از مقدار تعیین شده توسط قانون کار بپرهیزید

۵- وضعیت تعطیلات

وقتی مشغول تنظیم قرارداد کار مدت معین یا تنظیم قرارداد کار موقت هستید در خصوص تعطیلات تعیین تکلیف شود.

پیشنهاد می شود در مورد تعطیلات، با توجه به اینکه رعایت قانون الزامی است ، مرخصی‌های هفتگی و سالانه را مطابق قانون کار اعلام نمایید. و در این صورت، روز جمعه، روز تعطیل هفتگی با مزد است. و تعطیلات رسمی برابر با تعطیلات رسمی کشور می‌باشد.

۶- مرخصی کارگر

باید در مورد مرخصی های کارگر مانند مرخصی استحقاقی ، در متن قرارداد کار ، همه چیز را مطابق مقررات قانون کار تنظیم شود.

۷- تعهدات کارگر و کارفرما

در متن قرارداد تعهدات کارگر گر و کار فراما به صورت کامل ذکر شود

سوالات پرتکرار قراردادکار آزمایشی

آیا قرارداد کار آزمایشی همان قراردادکار سه ماهه است ؟

بله،نام دیگر قرارداد آزمایشی قرارداد سه ماهه می باشد

آیا در قرارکار آزمایش فرد بیمه می شود؟

بله ،به دلیل اینکه قراردادکارآزمایشی براساس قانون کار تنظیم شده است مانند دیگر قراردادهای کار باید قوانین در آن رعایت شود.